Voorzitter van Nationaal Klimaat Platform Kees Vendrik wil de energietransitie van onderop versterken. Het liefst via klimaatactivisme in ieder beroepsgroep. ‘Voor goede voorbeelden hiervan kun je naar de technologiewereld kijken. De Willie Wortels van Nederland zijn lang niet allemaal bezig met miljardair worden.’ In dit interview lees je zijn ijzersterke visie op hoe we de energietransitie versnellen.
Wat is jouw rol als voorzitter van Nationaal Klimaat Platform?
Het is mijn doel om de ‘beweging van onderop’ te versterken. Om dit doel te bereiken spreek ik met diverse groepen in de samenleving en hoor ik de meest uiteenlopende verhalen over waar mensen mee worstelen. Zo was ik laatst bij een digitale kennisbibliotheek van en voor energiecoöperaties waar ik met boeren sprak over duurzame landbouw. Ook praat ik regelmatig met VVEs, accountants, advocaten, en allerlei andere mensen uit diverse beroepsgroepen. Zo probeer ik te achterhalen wat zij nodig hebben. Ook zet ik mij in voor de mensen met de smalste beurs. Zij horen op één te staan; dat vind ik een vorm van klimaatrechtvaardigheid. Uiteindelijk breng ik al deze boodschappen en inzichten over aan Rob Jetten, onze minister voor Klimaat en Energie.
Hoe zie jij de rol van energiebesparing in de energietransitie?
Dit is een open deur. Het is onmogelijk om de wereld te verduurzamen met een almaar stijgend energieverbruik. Achteraf vind ik dat we bij het opstellen van het Klimaatakkoord, al was ik er zelf bij betrokken, te weinig aandacht hebben gehad voor energiebesparing. Dit is de snelste optie: het is goedkoop en bespaart direct geld, je hoeft er weinig voor te doen en het vraagt ook niet om zware investeringen. Dit geldt voor burgers tot aan overheidsinstellingen en ziekenhuizen. Het is dus behoorlijk suf dat hier nu niet alles wordt uitgehaald wat erin zit.
We spraken Julia Steinberger, zij gaf aan dat we tot wel 70-80% kunnen (en eigenlijk: moeten) besparen. Daarvoor is wel belangrijk dat we de boel anders inrichten en andere keuzes maken. Hoe zie jij dat?
Als we bijvoorbeeld kijken naar woningen; we zijn niet gewend om te denken dat onze woningen ook energie kunnen opleveren in plaats van energie verbruiken. Dat vraagt wel dat je nú investeert – geld dat je anders in dertig jaar aan de energierekening kwijt zou zijn. Of kijk naar mobiliteit; de energietransitie komt er niet door alles maar te elektrificeren, het moet soms ook echt anders. Door bijvoorbeeld steden opnieuw in te richten voor de fietser en het openbaar vervoer gelijker te verdelen. Er zijn teveel mensen die geen alternatief hebben voor de auto. Een ander voorbeeld is de industrie. We zijn gewend geraakt aan een economie die energie-intensief is. Ik verwacht dat we nog een gevoelig debat gaan krijgen over welke industrie meegaat naar de toekomst. Misschien lukt het om de grootste energieslurpers hier te vergroenen of is dat op andere plekken in de wereld beter te realiseren? Een belangrijke rol hierin is weggelegd voor de overheid en Europese Unie, omdat het veelal gaat om subsidiëren van maatregelen en regulering van producten en markten. En ja, dit zijn allemaal grote veranderingen die veel vragen, maar op de lange termijn betalen zij zich uit.
“Verandering in systemen biedt een gigantisch potentieel van energiebesparing. Op termijn spelen ze dan ook een enorme rol in de energietransitie.”
Loskomen van de fossiele economie
We leven in een fossiele cultuur. Zodra je ‘s ochtends opstaat doe je binnen 10 minuten al mee aan de fossiele economie. Je zet bijvoorbeeld het koffiezetapparaat aan of je hebt plastic in handen. We hebben er een fantastische welvaart aan te danken, maar de prijs die we hiervoor betalen via het klimaat is groot. Doordat we zo gehecht zijn geraakt aan fossiel, is het lastig om hard in te grijpen. CO2-uitstoot stevig beprijzen is bijvoorbeeld lastig, want dan kom je aan alle belangen die verbonden zijn aan die fossiele economie. We moeten dus eerst allerlei drempels en blokkades over. Hoe dan? Daarvoor hebben we alles en iedereen nodig. Politiek leiderschap, goed beleid, Europa als geheel en, superbelangrijk, de transitie van onderop!
Activisme in elk beroep
Verandering in alle radartjes van de maatschappij biedt een gigantisch potentieel aan klimaatwinst acute energiebesparing. Iedere professionele beroepsgroep zou zichzelf kunnen en ook moeten bevragen hoe ze hun eigen expertise in kunnen zetten voor het klimaat en de energietransitie. Denk aan accountants die berekenen wat financiële waarde is en daarbij rekening houdend met de aarde en het klimaat. Of aan advocaten die modellen voor maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen opstellen en daarmee winst maken anders gaan definiëren.
Voor goede voorbeelden kun je naar de technologiewereld kijken. De Willie Wortels van Nederland zijn lang niet allemaal bezig met miljardair worden, maar willen een technologie ontwikkelen die ten goede komt van het klimaat. En dat is wat we nodig hebben! We hebben activisme nodig in elke beroepsgroep: Warmetruienprofessionals misschien wel!
Toch kunnen mensen, in hun beroep, ook een gevoel van machteloosheid hebben. Hoe vinden zij de juiste handvatten?
Een concreet voorbeeld: laatst stond ik voor een zaal vol met businessanalisten. Zij kunnen juist ontzettend goed hun specialisme inzetten om duurzame businesscases te onderbouwen en de opbrengst van true price en true value in kaart brengen. Er zijn zoveel slimme mensen met prachtige kennis.
Het beste wat ik kan doen is met alle beroepsgroepen in gesprek te gaan en ze de vraag stellen: het maatschappelijk productieproces gaat helemaal anders, namelijk duurzamer, worden, hoe beweeg jij mee? Ik kan deze specialisten het antwoord niet geven, maar ze wel laten inzien dat het interessant is om je professie opnieuw te vertalen in het licht van de opgave van deze tijd.
Zo wordt voor politici de energietransitie beter behapbaar, het leidt tot meer draagvlak en concrete alternatieven én de klimaattransitie komt veel meer in het teken van de toekomst te staan in plaats van datgene waar we afscheid van moeten nemen.
Tot slot: wat is jouw lievelingstrui?
Mijn lievelingstrui is eigenlijk een sjaal! Ik zit hier met een sjaal aan en dat is niet bewust voor dit gesprek. Wij doen thuis gewoon een sjaal om en de kachel kan weer een graad of twee naar beneden. We bewaren de wat hogere temperaturen voor het moment dat we het echt fijn vinden, zoals aan het einde van de dag als we moe zijn bijvoorbeeld. En de kracht van Warmetruiendag: het helpt om te weten dat we met velen zijn!
Zet je ook in voor het klimaat!
Meld je nu aan voor Warmetruiendag op vrijdag 10 februari 2023. Meedoen is simpel:
- Zet de verwarming lager
- Trek een extra warme trui aan
- Bespaar 6% energie en CO2Â per graad
Stookt heel Nederland op 1 dag 1 graad lager dan besparen we 6,3 miljoen kilo CO2. Een heel stookseizoen lang is dit maar liefst 1 megaton CO2!
Foto: Jeroen Windt
