Otas Elum is bewonersondersteuner voor iedere Amsterdammer, met als specialiteit het bereiken van de mensen met een taalachterstand. Het gaat om het raken van de juiste snaar. In Afrikaanse kringen de energietransitie uitleggen? ‘Maak er een feestje van!’, zegt Otas. In dit interview vertelt hij over zijn aanpak waarmee hij de mensen met een Nederlandse taalachterstand weet te betrekken bij de energietransitie.
Waarom bereikt de overheid de mensen met een taalachterstand niet?
De overheid heeft weinig credits opgebouwd bij deze groep. Ze denkt problemen op te kunnen lossen met geld, maar wat ontbreekt is een luisterend oor.
Ik geef je een concreet voorbeeld. In 2030 koken we niet meer op gas. Als gevolg vroeg een Afrikaanse vrouw mij of de overheid rekening heeft gehouden met de Afrikaanse eetgewoontes. In deze cultuur worden bonen lang gekookt en koeienhuid moet lang op het vuur om zacht te worden. Kortom, de vraag die er leeft bij deze groep is of zij straks meer geld kwijt zijn aan energie. Ik heb eerlijk en duidelijk geantwoord: de overheid geeft hier geen compensatie voor en het is beter om je kookgedrag aan te passen aan de nieuwe situatie. Kook grote hoeveelheden in één keer en bewaar de porties. Als overheid doe je er goed aan om naar dit soort geluiden te luisteren, dan kom je samen tot een oplossing.
Nog zoiets, het woord ‘participatie’. Dit slaat nergens op. De overheid en woningbouwverenigingen hebben allang afspraken gemaakt om tot een haalbare business case te komen. Daar moet je in de communicatie rekening mee houden. Dan heet geen participatie.
Wat helpt wel in de communicatie?
Maak jezelf kwetsbaar. Zeg gewoon: ‘Mensen, we hebben een probleem en dat moeten we op deze manier oplossen.’ Want de handelswijze die mensen van de overheid willen zien, is simpel: luister, denk mee en kom samen tot een oplossing. En gebruik humor, een hele belangrijke.
Op dit gebied valt er voor de overheid nog een grote slag te winnen. De overheid weet dat mensen met een migratieachtergrond vaak een taalachterstand hebben en toch besluiten ze om officiële taal te gebruiken in hun brieven. Ik kies er voor om de mensen op andere manier te bereiken.
Wat is jouw manier om die mensen te bereiken?
Dat is afhankelijk van de doelgroep. Ik kijk naar de bewoners in een wijk en afhankelijk daarvan pas ik mijn toon aan. Ik houd presentaties in kerken, op feestjes, of vertel mijn boodschap via de radio. Ik houd ook altijd rekening met de cultuur van de mensen. In Nederland serveer je koffie en thee bij presentaties. De Afrikaanse cultuur feest liever. Ze vieren alles dus maak er een feestje van! Dit feestelijke element is voor deze groep nodig om de aandacht te krijgen, anders raak je ze kwijt.
Het Jammere is dat de overheid de mensen niet via de kerken wil bereiken – staat en religie zijn gescheiden. Maar als je weet dat dit een handige wijze is waarmee je de doelgroep bereikt, dan is dit geen slimme zet.
Gedragsverandering bereiken – energie besparen – is een uitdaging. Hoe bereik je dit bij mensen met een taalachterstand?
We moeten in twee dingen investeren:
- Bewustwording creëren, want kennis is kracht. Bewustwording stelt de bewoners in de krachtige positie om te snappen waarom de energietransitie noodzakelijk is.
- Bouw tijd in. Je moet de kans hebben om flexibel te zijn. Gaandeweg leert men namelijk en moet je de energietransitie bijsturen. Tijd winnen we straks als we goed geïnvesteerd hebben in de bewustwording.
Over dat tweede punt: deel succesverhalen. Wanneer mensen bewust zijn gemaakt van de noodzaak én op positieve wijze zien wat de energietransitie inhoudt, zijn ze eerder bereid om mee te werken.
Waarom ontbreekt op dit moment nog bewustwording
De energietransitie is een complex onderwerp. Ga er niet vanuit dat mensen al genoeg informatie hebben. Veel mensen leggen ook de link niet tussen het klimaat en het verhaal van de overheid over de energietransitie. Dus daar komt hij weer: bewustwording is het belangrijkste waar we nu in moeten investeren.
Uiteindelijk is deze transitie nieuw terrein voor iedereen dus je kunt je als overheid beter niet positioneren als een expert of autoriteit. We zijn allemaal studenten in deze nieuwe transitie. We zetten een nieuwe wereldorde neer en hebben elkaar nodig.
Wij zijn allemaal studenten in deze nieuwe transitie. We zetten een nieuwe wereldorde neer en hebben elkaar nodig.
Je benoemt dat klimaat niet rechtvaardig is en de kosten uiteindelijk bij de bewoners terecht komen. Wat is er nodig voor meer klimaatrechtvaardigheid?
Het is rechtvaardig als bedrijven een eerlijke prijs voor hun vervuiling gaan betalen. Bovendien is het goed om te beseffen dat onbeperkte groei niet de oplossing is, omdat hier een prijskaartje aan hangt. Je kunt vrijwel niet groeien zonder (klimaat)kosten te maken.
Dus aan de ene kant zijn duurzamere productiemethoden nodig en dienen we klanten uit te leggen waarom zij meer gaan betalen voor een product. Aan de andere kant moeten de gemaakte kosten voor de energietransitie eerlijk worden verdeeld. Helaas zijn bedrijven en overheden hiervoor nog niet volwassen genoeg om zichzelf werkelijk in de spiegel aan te kijken.
Welke problemen zie jij ontstaan door de energie- en klimaatcrisis bij de mensen met een taalachterstand?
De gestegen energieprijzen leiden tot armoede. Dit is een niet te onderschatten, grootschalig probleem. Deze armoede is ook een consequentie van economische en sociale armoede. Er is bijvoorbeeld niet op tijd geïnvesteerd om deze doelgroep kennis bij te brengen over de naderende veranderingen in hun leven. Ook zijn woningbouwverenigingen nalatig geweest. In het verleden zijn er veel te tochtige woningen gebouwd en daarna zijn ze slecht onderhouden. Dus armoede en energie is een consequentie van veel andere factoren.
Hoe kunnen we armoede en energie alsnog zo goed mogelijk aanpakken?
Wees doelgericht en denk in oplossingen. Die energiecompensatie? Die hebben veel mensen niet nodig. Sommige huishoudens krijgen een bedrag terug van hun energieleverancier en ontvangen alsnog de energiecompensatie. Ik ken genoeg mensen om mij heen die duizenden euro’s bij moeten betalen en die compensatie vele malen harder nodig hebben.
Wat is volgens jou de kracht van Warmetruiendag
Het idee achter Warmetruiendag is krachtig – verwarm jezelf, niet de wereld. Maar hoeveel van de niet Nederlands sprekende mensen weet af van Warmetruiendag? Daar valt nog een slag te winnen.
Otas Elum, bewonersondersteuner bij stichting WOON!
